جدید ترین تکنیک برای تکثیر قارچ های میکوریز آربوسکولار (AM)، استفاده از ریشه های تراریخته با T-DNA در کشت بافت درون شیشه ای به عنوان میزبان و بستر تکثیر قارچ می باشد. علی رغم توسعه فراوان این روش در سال های اخیر، فقدان بخش فتوسنتز کننده در گیاه میزبان سوال هایی را در مورد طبیعی بودن این رابطه مطرح ساخته است. بدین منظور، طرح پژوهشی حاضر با هدف به کار گیری گیاه کامل دارای بخش سبز به جای ریشه تراریخته در کشت درون شیشه ای قارچ های AM به اجرا در آمد. از گیاهان تره فرنگی، شبدر قرمز و یونجه به عنوان میزبان و قارچ AM گونه Glomus intraradices استفاده شد. محیط کشت MSR فاقد ساکارز و ویتامین ها به عنوان بستر کشت مورد استفاده قرار گرفت. اسپورها و ریسه های به دست آمده از کشت درون شیشه ای با ریشه های تراریخته به عنوان مایه قارچی استفاده شد. نتایج نشان داد که رشد و توسعه ریشه و استقرار هم زیستی میکوریزی در حضور گیاهان شبدر قرمز و یونجه و در این سیستم بهتر بوده و توانست منجر به تولید و تکثیر قارچ شود. هرچند در این روش تعداد اسپور به وجود آمده و مقدار ریسه تولیدی کمتر از روش ریشه تراریخته بود ولی اسپورها در شرایط طبیعی تشکیل شده بودند. استقرار موفقیت آمیز قارچ های میکوریزی در ریشه گیاه کامل (دارای بخش سبز) در شرایط درون شیشه ای، از دیگر یافته های ارزشمند این پژوهش است.

در این تحقیق با انجام آزمایش های گلخانه ای اثرمایه زنی قارچهای میکوریز و سیکولار -آربوسکولار (VAM) روی رشد گیاه  Poa bulbosa  مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور چهار تیمار خاک سترون مایه زنی نشده (شاهد)، خاک سترون مایه زنی شده، خاک غیرسترون مایه زنی نشده (خاک مرتع) و خاک غیرسترون مایه زنی شده استفاده گردید. مایه، سوسپانسیونی از ریشه های آلوده گیاه Poa بود (میزان آلودگی آنها حدود 30% برآورد شد). پس از گذشت سه ماه گیاهان برداشت شده و رشد آنها مقایسه گردید.نتایج به دست آمده نشان داد که گیاهان مایه زنی شده در اکثر شاخص های اندازه گیری در سطح 5% تفاوت معنی داری با گیاهان مایه زنی نشده داشتند. میزان فسفر موجود در اندام هوایی گیاهان مایه زنی شده بیشتر از گیاهان مایه زنی نشده بود. همچنین میزان فسفر قابل جذب در خاک گیاهان میکوریزه نسبت به گیاهان غیرمیکوریزه در سطح پایین تری قرار داشت. در نتیجه استخراج هاگهای موجود در خاک تیمار سترون مایه زنی شده، سه گونه از جنس Glomus به عنوان همزیست دایمی با گیاه پوآ تشخیص داده شدند.

برای شناسایی قارچ های میکوریز آربوسکولار، مزارع گندم استان گلستان در سال های 1384-1383 مورد بازدید قرار گرفتند و توده ریشه آن ها جمع آوری شد. پس از جداسازی و مطالعه هاگ های قارچ های موجود در نمونه ها و رنگ آمیزی ریشه ها، 19 قارچ میکوریز آربوسکولار، به اسامی زیر شناسایی شدند:Entrophospora infrequens, Glomus caledonium, G. clarum, G. constrictum, G. deserticola, G. eburneum, G. etunicatum, G. geosporum, G. gibbosum, G. globiferum, G. intraradices, G. microcarpum, G. mosseae, G. multiforum, G. rubiforme, G. sinuosum, Paraglomus occultum, Scutellospora calospora and S. dipurpurascens.تنوع این قارچ ها در نمونه ها (1-) 4 (-7) و G. mosseae با فراوانی 91% گونه غالب بود. قارچ های G. eburneum، G. globiferum و S. calospora برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

میکوریزا از همزیستی بین ریشه گیاه و ریشه قارچ بوجود می آید. همزیستی میکوریزا تحمل گیاه را در برابر عوامل آسیب رسان به گیاه، مانند تنش خشکی و شوری افزایش می دهد، افزایش زیتوده را باعث می شود و در نتیجه در توسعه گیاهان در بیشتر اکوسیستم ها موثر می باشد. پارک ملی تندوره با مساحت 73435 هکتار در ناحیه خشک شمال خراسان واقع شده است. خصوصیات طبیعی و تفاوتهای اقلیمی بین نقاط پست و مرتفع این پارک باعث تنوع در پراکش گیاهان آن شده است. از آنجا که حدود 30 درصد گیاهان این پاک دارویی هستند، بررسی پراکنش میکوریزایی گیاهان با هدف توسعه پایدار ضروری می باشد. در این تحقیق، نمونه های خاک و گیاه کامل در هفت ایستگاه در فصول بهار و پاییز و از 32 پلات (10×10 m) جمع آوری شد. نمونه های خاک و گیاه کامل از محدوده سایه انداز هر گیاه و تا عمق 30 سانتیمتری برداشته شد. پس از انتقال نمونه ها به آزمایشگاه ریشه های نازک گیاهان جداسازی و کدگذاری گردید. مقاطع طولی ریشه گیاهان تهیه و پس از مراحل رنگبری - رنگ آمیزی با لاکتوفنول کاتن بلوو تهیه لام مورد بررسی میکروسکوپی قرار گرفت. اسپورهای قارچ های میکوریزایی با استفاده از سانتریفوژ ساکاروزی 60 درصد در دور 900 به مدت 2 دقیقه و صافی کردن بر روی کاغذ میلی پور مدرج از ده گرم خاک جداسازی شده و تعداد اسپورهای هر گرم خاک برای هر ایستگاه محاسبه شد. تعداد 53 گونه گیاهی که 28 گونه آن دارویی بودند شناسایی شد. 50 گونه از 53 گونه گیاهی و 26 گونه از 28 گونه گیاه دارویی میکوریزایی بودند. میکوریزای وزیکولار آربوسکولار رایج ترین نوع میکوریزا بود. هفت گونه از جنس Glomus در ریزوسفر گیاهان دارویی شناسایی شدند که عبارتند از: G. constrictum, G. clarum, G. caledonium ،G. macrocarpum, G. geosporum, G. deserticola, G. etunicatum  بالاترین ضریب اهمیت و شاخص چیرگی در گونه Juniperus excelsa و کمترین آن در گونه Verbascum orientale محاسبه شد. فراوانی اسپورهای میکوریزایی با بافت خاک لومی همبستگی مثبت و با مقدار فسفر، کلسیم و منیزیم همبستگی منفی دارد. غلظت های میانی پتاسیم و کم کلسیم تشکیل میکوریزا را تسریع می کند. نظر به اهمیت رخداد میکوریزای وزیکولار آربوسکولار در بیش از 90 درصد گیاهان دارویی اهمیت آن در اکوسیستم های نیمه بیابانی و کوهستانی کاملا مشخص است. بنابراین، در برنامه های توسعه زراعی گیاهان دارویی توجه به پدیده همزیستس میکوریزا ضروری است.

قارچ های میکوریز آربوسکولار با تعداد زیادی از گیاهان از جمله نیشکر (Saccharum officinarum) رابطه همزیستی داشته و اثرات قابل توجهی در رشد و نمو گیاهان دارند. این قارچها متعلق به رده Glomeromycetes از شاخه Glomeromycota هستند. با توجه به اهمیت اقتصادی نیشکر در ایران، تحقیق حاضر به منظور شناسایی قارچ های میکوریز آربوسکولار همزیست ریشه نیشکر در استانهای خوزستان و مازندران و در طی سالهای 1381-1383 انجام گرفت. برای این منظور شصت و یک نمونه خاک و ریشه از مزارع نیشکر جمع آوری و جهت تکثیر این قارچ ها از گیاه ذرت به عنوان تله استفاده شد. اسپورها با روش الک کردن سوسپانسیون آب و خاک و سپس سانتریفیوژ در محلول سوکروز 55 درصد جداسازی شدند. شناسایی گونه ها بر اساس خصوصیات مرفولوژیکی و مرفومتری اسپور و ریسه متصل به اسپور انجام گرفت. گونه های Glomusam bisporum؛ G.lamellosum؛ و G. luteum با توصیف های ارایه شده برای اولین بار از ایران گزارش می شوند.

گونه های گلوموس از شایعترین قارچهای آبوسکولار همزیست ریشه گیاهان زراعی و درختان میوه می باشند. این قارچها به جذب بیشتر آب و عناصر غذایی و در نتیجه افزایش رشد و محصول گیاهان کمک می کنند. به منظور جمع آوری و شناسایی این قارچها از ریشه و خاک مزارع گندم، جو، ذرت، سورگوم و چند باغ عناب در استانهای خراسان، سمنان، تهران و خوزستان نمونه برداری به عمل آمد و گونه های گلوموس همزیست ریشه آنها در کشت های تله و خالص گلدانی مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفتند. در آنها 5 گونه گلوموس به اسامی Glomus claroideum )در 11٪ نمونه ها(، G.dominikii*،G.coronatum* ،G. clarum  )هر یک در 1% نمونه ها( و G.etunicatum )در2% نمونه ها( شناسایی گردیدند که همگی برای میکوفلور ایران جدید هستند و 2 گونه مشخص شده با ستاره (*) برای آسیا هم جدید می باشند ویژگیهای ریخت شناسی، آرایه بندی، زیستگاه، زمان رشد و مناطق انتشار این قارچ ها بیان شده است.

هدف از این پژوهش، بهینه سازی شرایط القای ریشه مویین هویج با استفاده از ریشه و دمبرگ درون شیشه ای و همچنین دمبرگ و ساقه گلخانه ای به منظور کشت درون شیشه ای قارچ های میکوریز آربوسکولار می باشد. بذرهای هویج پس از ضدعفونی، در محیط کشت MS و گلدان کشت شدند. ریشه و دمبرگ درون شیشه ای چهار هفته ای و دمبرگ و ساقه گلخانه ای سه ماهه با استرین هایMSU، 15834 و A4 باکتری Rhizobium rhizogenes مایه زنی و در محیط کشت MS کشت شدند. تاثیر استرین باکتری و نوع ریزنمونه بر القای ریشه مویین بررسی شد. پس از حذف باکتری، میزان رشد ریشه های مویین حاصل از هر ریزنمونه پبه صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اندازه گیری گردید. تایید مولکولی تراریختگی ریشه های مویین و استرین های باکتری با استفاده از واکنش PCR برای تکثیر اختصاصی ژن rolC به اثبات رسید. نتایج نشان داد هر سه استرین توانایی القای تولید ریشه مویین را دارند. ریشه های تراریخته نسبت به ریشه های معمولی ضخامت، انشعاب و سرعت رشد بیشتری داشتند. استرین 15834 و ریزنمونه های دمبرگ گلخانه ای و ریشه درون شیشه ای بیشترین توانایی تولید ریشه مویین را نشان دادند. بالاترین میزان رشد ریشه های مویین در ریزنمونه ساقه گلخانه ای با استرین MSU مشاهده شد.

اهداف: استفاده از پتانسیل میکروب های خاک مانند قارچ های میکوریز در قالب کودهای زیستی، یکی از راه های دوستدار محیط زیست است که به کاهش استفاده از نهاده های شمیایی وکاهش خسارات وارد شده بر محیط زیست و انسان کمک می کند. بر این اساس در این تحقیق تأثیر تلقیح دوگونه قارچ میکوریز ( Diversispora versiformis و Rhizophagusirregularis) و یک گونه قارچ شبه میکوریز Piriformospora indica بصورت مجزا و تلفیقی بر عملکرد و میزان جذب فسفر گیاه گشنیز بررسی شد. مواد و روش ها: این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شرایط گلخانه ای انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل تیمار قارچ منفرد (Rhizophagus irregularis، Diversispora versiformis، Piriformospora indica)، تیمار قارچی توأم (Rhizophagus irregularis + Diversispora versiformis، Piriformospora indica + Diversispora versiformis، Piriformospora indica+ Rhizophagus irregularis، Piriformospora indica + Rhizophagus irregularis + Diversispora versiformis)، تیمار شاهد مثبت (دارای کود اوره و سوپرفسفات تریپل، بدون قارچ) و تیمار شاهد منفی (بدون کود شیمیایی، بدون قارچ) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر هرسه گونه قارچ (میکوریز و شبه میکوریز) بر شاخص های رشدی (وزن تر وخشک اندام هوایی و ریشه) و غلظت فسفر در مقایسه با تیمار شاهد معنی دار می باشد (p<0. 01). در مقایسه با شاهد منفی، میزان افزایش در وزن خشک بخش هوایی در تیمار شاهد مثبت (13/36%)، در وزن خشک ریشه تیمارهای R. irregularis، PC و D. versiformis (بترتیب 04/48 %، 65/45 % و 94/42 %)، در شاخص کلروفیل تیمار قارچ P. indica (18/32 %)، در درصد کلنیزاسیون، تیمار تلفیقی P. indica+ R. irregularis (75/91 %)، در غلظت فسفر بخش هوایی تیمار P. indica (50/34 %) و غلظت فسفر بخش ریشه نیز در تیمار P. indica + R. irregularis (88/25 %) بودند. نتیجه گیری: طبق نتایج این تحقیق می توان در کشت سبزی ها به منظور کاهش مصرف کودهای فسفاته از قارچ های میکوریزی جهت افزایش عملکرد گیاه استفاده کرد.